Lafayette Greens: ένας πολύ-λειτουργικός αστικός λαχανόκηπος Πρότυπο

Lafayette Greens: ένας πολύ-λειτουργικός αστικός λαχανόκηπος Πρότυπο

Του Λάμπρου Σεκλιζιώτη

Αρχιτέκτονα

 Στη καρδιά του βιομηχανικού Ντιτρόιτ της Πολιτείας του Μίσιγκαν στις ΗΠΑ, σχεδιάστηκε και δημιουργήθηκε ένας αστικός κήπος, ο οποίος φέρνει στο προσκήνιο την αστική γεωργία, την κοινωνική κηπουρική, την έννοια του «παραγωγικού και εδώδιμου τοπίου». Ο αστικός λαχανόκηπος γίνεται παράδειγμα της ενσωμάτωσης της αστικής γεωργίας στους δημόσιους χώρους, με έναν συμμετοχικό, όμορφο και παραγωγικό τρόπο χάρη στη  συνεργασία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και του ιδιωτικού τομέα αλλά και της τοπικής κοινωνίας. Σε μια έκταση 1700 τ.μ. ο αστικός λαχανόκηπος ήρθε να γεμίσει το κενό που δημιουργήθηκε στον ιστό της πόλης, μετά  την κατεδάφιση ενός ιστορικού κτιρίου στο κέντρο της.

Οι αρχιτέκτονες τοπίου , οι οποίοι ανέλαβαν τον σχεδιασμό, θέλησαν να δημιουργήσουν έναν αστικό κήπο , με υπερυψωμένα παρτέρια, με χρήση βιώσιμων υλικών και πρακτικών. Σκοπός τους δεν ήταν να δημιουργήσουν μόνο ένα παραγωγικό αστικό αγρόκτημα αλλά και  ένα δημόσιο ανοικτό αστικό χώρο, ένα πολύ-λειτουργικό χώρο πρασίνου που να συνδέεται με τη τοπική κοινότητα, να τροφοδοτεί και να τροφοδοτείται από αυτή. Ο σχεδιασμός επηρεάστηκε σε πολύ μεγάλο βαθμό από την ανάλυση του τοπίου και τις ειδικές ανάγκες και συνθήκες. Τα υπερυψωμένα παρτέρια λαχανικών είναι προσανατολισμένα για βέλτιστη έκθεση στον ήλιο, ιδιαίτερα σημαντικό σε ένα περιβάλλον με υψηλά κτίρια. Λόγω του ασυνήθιστου σχήματός του αλλά και της γωνιακής του θέσης,  οι πεζοί έπρεπε να κάνουν τον γύρο του οικοπέδου όταν διέρχονταν από την περιοχή. Τώρα, μέσω ενός διαδρόμου από λεβάντες που τέμνει το οικόπεδο, οι πεζοί οδηγούνται μέσα στον λαχανόκηπο, κινούνται μέσα στο χώρο, μπορούν να κάτσουν σε ένα παγκάκι ή να εξερευνήσουν πάνω από 200 είδη λαχανικών, φρούτων, βοτάνων και λουλουδιών. Μια ποικιλία καθιστικών ανοικτού χώρου παρέχεται σε όλο τον κήπο για να ενθαρρύνουν τη δημόσια χρήση του χώρου , δημιουργώντας ένα καταφύγιο από τους πολυσύχναστους δρόμους της πόλης. Η χρήση χάλυβα στα υπερυψωμένα παρτέρια  και η γεωμετρία στη κάτοψη του χώρου αντανακλούν τον αστικό και βιομηχανικό χαρακτήρα της περιοχής, δημιουργώντας παράλληλα διαδρόμους, εύκολα προσβάσιμους για όλες τις ηλικίες «αστικών αγροτών….».

Ο κήπος αποτελεί παράδειγμα αειφόρου σχεδιασμού. Η συγκομιδή και διαχείριση των όμβριων υδάτων επιτυγχάνεται με αυλάκια μικρο-βιότοπων (bioswales), τα οποία συλλέγουν, επιβραδύνουν και στραγγίζουν. Παράλληλα, ένα περίπου 70% της επιφάνειας του λαχανόκηπου είναι διαπερατό: χαλίκι, γρασίδι (ποικιλίες ανθεκτικές στην ξηρασία) , φύτευση και υπερυψωμένα παρτέρια. Κατασκευάστηκαν δικτυωτοί φράκτες με μπάζα της προηγούμενης κατάστασης του οικοπέδου, σπασμένα κομμάτια από το πεζοδρόμιο επαναχρησιμοποιήθηκαν ως υλικό επίστρωσης των διαδρόμων και ξύλα από παλέτες και παλιές πόρτες, επένδυσαν τα βοηθητικά υπόστεγα του κήπου. Οι χρήσεις υπερυψωμένων παρτεριών, στάγδην άρδευσης και βιολογικών μεθόδων καλλιέργειας είναι εξαιρετικά αποδοτικές, δίνοντας τη δυνατότητα στον αστικό λαχανόκηπο να παράγει 200-400% πιο πολύ από ένα συμβατικό κήπο. Καταναλώνοντας παράλληλα λιγότερο νερό και με χαμηλές απαιτήσεις σε ενέργεια.

Ο αστικός λαχανόκηπος συνέβαλλε και στην αστική βιοποικιλότητα της περιοχής. Περισσότερα από 200 φυτά: λαχανικά, βότανα, λουλούδια, οπωροφόρα δέντρα, αμπέλια, μούρα και ο μικρο-βιότοπος προσθέτουν ποικιλομορφία στο αστικό περιβάλλον και έναν ζωντανό βιότοπο μέσα στον αστικό ιστό που προσθέτει στις αισθητικές ποιότητες τις πόλης αλλά διευκολύνει και την επικονίαση λόγω της προσέλκυσης πτηνοπανίδας και εντομοπανίδας.

Η πολύ-λειτουργικότητα του αστικού λαχανόκηπου συμπληρώνεται και ενισχύεται από τη δημιουργία ενός κυκλικού παιδικού εκπαιδευτικού κήπου (εύκολα προσβάσιμου στα παιδιά όλων των ηλικιών αλλά και προστατευμένου), δημόσιες εκθέσεις γλυπτικής τέχνης και υπόστεγα κήπων ( εργαλεία, προμήθειες και αναλώσιμα).

Η μοναδικότητα του Lafayette Greens ως αστικού λαχανόκηπου, έγκειται στο γεγονός ότι είναι ένας συμμετοχικός δημόσιος χώρος. Ο καθένας μπορεί να πάρει μέρος στη φύτευση, τη συγκομιδή, τη μάθηση και τη  διδασκαλία. Αποτελεί ένα τόπο συνάντησης της τοπικής κοινότητας, παθητικής αναψυχής, εκδηλώσεων και εργαστηρίων. 

Συντελείται μια εκπαιδευτική επανάσταση στους τομείς της οικολογίας, της διατροφής, της καλλιέργειας και της πρόσβασης στα τρόφιμα, τη δημόσια υγεία και την αστική γεωργία. Είναι μια προσπάθεια επανακαθορισμού των προτύπων της αστικής γεωργίας , η οποία ενισχύει την αστική εμπειρία και υπογραμμίζει την αλληλεξάρτηση του τοπίου, τα συστήματα τροφίμων και το δομημένο περιβάλλον. Ενσωματώνεται πλήρως στη πόλη, ως μια όμορφη, λειτουργική, βιώσιμη, αποτελεσματική και κυρίως παραγωγική ζώνη.